Czym jest i jak powstaje łuk burzowy?

Jednym z najgroźniejszych zjawisk pogodowych jest burza. Każdy niewątpliwie spotkał się z nią niejednokrotnie. Burze związane są z rozwiniętymi chmurami kłębiasto-opadowymi, czyli chmurami cumulonimbus. Czasem zdarza się, że przed groźnie wypiętrzoną masą takiej chmury pojawia się ciemny, szybko postępujący wał chmurowy potęgujący grozę zjawiska. Jest to tak zwany łuk burzowy, który w międzynarodowej klasyfikacji chmur nosi nazwę cumulonimbus arcus. Najczęściej występuje przed szybko przesuwającymi się chmurami związanymi z frontem chłodnym. w czasie przejścia tego wału chmurowego gwałtownie narasta prędkość wiatru, co określamy mianem szkwału. Uderzenie tego wiatru często powoduje duże zniszczenia, łamie gałęzie, nawet całe drzewa, uszkadza budynki. Na zamieszczonych fotografiach przedstawiono łuk burzowy, który wystąpił przed chmurą cumulonimbus, związaną z przejściem frontu chłodnego rankiem 22 sierpnia 2012 roku. Na sześciu fotografiach wykonanych w pobliżu Wałbrzycha w czasie zaledwie dwóch minut, widać jak szybko przesuwał się wał chmurowy. w tym czasie wiatr był bardzo słaby, panowała przysłowiowa „cisza przed burzą”, dopiero w momencie przejścia chmury nad miejscem obserwacji (Fot. 6.) nastąpiło uderzenie silnego wiatru, który – jak się potem okazało – nie wyrządził znacznych szkód, tylko sporadycznie łamał gałęzie. Silny opad deszczu wystąpił dopiero po kilkunastu minutach.

Na rysunku 1. przedstawiono schemat prądów powietrza jakie występują w rozwiniętej chmurze cumulonimbus. w chmurach tego typu, a są to chmury konwekcyjne, czyli chmury powstające wskutek utworzenia się prądów wznoszących o rozmiarach rzędu kilometrów, występuje początkowo tylko unoszenie się powietrza. w dojrzałych chmurach cumulonimbus, wraz z intensywnym opadem występują również silne prądy opadające chłodnego powietrza, które przy powierzchni ziemi rozpływa się na boki. w ten sposób powstaje nieco skomplikowany system prądów pionowych oraz poziomych, czyli wiatrów. Przy szybkim ruchu chmury, która przesuwa się wraz z całą masą powietrza, na czole chmury często powstają warunki do rotacji o osi poziomej i tworzenia się wału chmurowego.

Tekst, fotografie i rysunek:

Jerzy Speil, Dolnośląskie Obserwatorium Geofizyczne PAN w Książu

Galeria zdjęć