Paprocie drzewiaste

Paprocie drzewiaste, choć prezentują się niezwykle „prehistorycznie”, żyją do dziś. Paprocie te wykształcają pień, który może u współcześnie żyjących roślin osiągać nawet 20 m (a nawet do 25 m) wysokości i 0,5 m średnicy.

Pień paproci drzewiastych jest zwykle nierozgałęziony. Sporadycznie może rozgałęziać się tylko słabo na szczycie. Za każdym razem zakończony jest pióropuszem pierzasto podzielonych liści. Przez to przypomina pokrojem palmę. W odróżnieniu jednak od pnia palm i innych roślin nasiennych jest on nie tylko zdrewniałą łodygą, a pionowo rosnącym kłączem! Nierzadko pień ten okryty jest gęstymi korzeniami przybyszowymi.

Paprocie drzewiaste to rzeczywiście niezwykle „stary ewolucyjnie” element szaty roślinnej naszej planety. Paprocie te były obecne już w okresie karbonu i permu. Dominowały wówczas tzw. paprocie strzelichowe (Marattiopsida), jak np. znana jedynie z odcisków dorastająca do 10 m wysokości Asterotheca arborescens oraz Megaphyton. Później, w okresie triasu pojawiły się drzewiaste paprocie z rzędu olbrzymkowców (Cyatheales). Paprocie z tego rzędu przetrwały do współczesności. Ich liczni przedstawiciele także w czasach współczesnych wykształcają pionowo rosnące kłącza. Do tego też rzędu należą wszystkie współczesne paprocie drzewiaste przekraczające 1,5 m wysokości. Paprocie o wzniesionym kłączu występują także u przedstawicieli innych rzędów (długoszowców Osmundales – w Polsce w lasach można spotkać długosza królewskiego, który niestety nie wykszatłca wzniesionego kłącza i paprotkowców Polypodiales – do którego należy powszechnie w Polsce występująca paprotka pospolita, również nie wykształcająca pionowego, drewniejącego kłącza). Te paprocie jednak rzadko przekraczają 1 m wysokości.

Największymi pod względem rozmiaru są paprocie z rodziny olbrzymkowatych (Cyatheaceae), jak np. nowozelandzka paproć Cyathea medullaris. Nieco niższe są gatunki z rodziny diksoniowatych (Dicksoniaceae). Przedstawicielką tej rodziny jest Dicksonia antarctica uprawiana w Europie Środkowej jako roślina doniczkowa.

Najwyższa paproć to drzewiasty gatunek z rodziny olbrzymkowatych Cyathea novae caledoniae z Nowej Kaledonii osiągający 28 metrów wysokości. Na wyspie Norfolk rosną drzewiaste paprocie Alsophila excelsa dorastające do 18 metrów wysokości.