Lasy mangrowe – jedyne w swoim rodzaju - Artykuły naukowe

Lasy mangrowe występują w strefie pływów, wzdłuż bagnistych wybrzeży mórz w strefie międzyzwrotnikowej, można je spotkać na wybrzeżach ponad 120 krajów. Najpowszechniejsze są w Azji Południowo-Wschodniej, większość z nich występuje w pasie przyrównikowym, między 30° szerokości geograficznej północnej a południowej i nielicznie wyjątkowo w strefie umiarkowanej, na przykładem na Nowej Zelandii.

Lasy namorzynowe stanowią dom dla wielu gatunków zwierząt, zarówno lądowych, jak i wodnych – poczynając od licznych ptaków gnieżdżących się w konarach drzew (o wysokości nawet 30 metrów), a kończąc na małżach, które oblepiają korzenie. Innymi mieszkańcami są węże, krokodyle, małpy, jelenie, nadrzewne kraby, ponadto kangury, lelki oraz tygrysy, w tym najsłynniejsze a za razem najbardziej zagrożone wyginięciem – tygrysy bengalskie, dla których jest to jedyne nadmorskie siedlisko. Co ciekawe bangladeska tradycja zabrania wypowiadania imienia tygrysa – „bagh”, dlatego też tubylcy nazywają go „mamu”, co znaczy wujaszek. W lasach namorzynowych występują również bardzo specyficzne organizmy ziemno-wodne, które są przystosowane do życia w dwu środowiskach, spędzając tyle samo czasu w wodzie co i na powierzchni – przykładem jest rybka zwana skoczkiem mułowym.

Mangrowce wyjątkowość zawdzięczają przystosowaniu do życia na styku lądu i morza, w tym do znoszenia bardzo dużych wahań zasolenia, które byłyby w stanie uśmiercić zwykłą roślinę w ciągu kilku godzin, oraz utrzymania się na bagnistym podłożu. Te zdolności są możliwe dzięki wytworzeniu wyspecjalizowanych systemów korzeniowych tworzących sieć szczudłowatych korzeni podporowych, których zadaniem jest ustabilizowanie rośliny w grząskim podłożu, oraz licznych pneumatoforów, czyli korzeni oddechowych wystających nad podłoże w celu zaopatrzenia roślin w tlen. Kolejnym przystosowaniem jest obecność systemu ultrafiltracji niedopuszczający soli do wnętrza organizmu. Cechą charakterystyczną lasów namorzynowych jest ich bardzo duża produkcja biologiczna, mają one miano najbogatszego oraz najbardziej złożonego ekosystemu Ziemi.

Lasy mangrowe można nazwać lądotwórczymi, plątanina gęstych sieci korzeni zatrzymuje niesiony przez rzeki materiał i powoduje jego osadzenie, stabilizowanie brzegów. Ponadto pnie i gałęzie chronią przed erozyjnym działaniem fal morskich. Odgrywają bardzo duże znaczenie podczas nawałnic i huraganów. Badania wykazały, że po wielkim tsunami na Oceanie Indyjskim w 2004 roku w miejscach występowania lasów namorzynowych stopień zniszczeń oraz liczba ofiar były znacznie mniejsze niż w innych obszarach – to nas uświadamia jak wielką rolę w postaci naturalnej bariery pochłaniającej energię fali dają te cudowne lasy.

Dla ludności żyjącej na wybrzeżach tropików całego świata, zwłaszcza dla biedoty, lasy mangrowe są „sklepami spożywczymi, składami drewna na budulec i opał, jak i również aptekami”.

Największy kompleks lasów pływowych znajduje się w Bangladeszu, gdzie jest chroniony i bardzo ceniony. Największy a za razem nieprzerwany obszar namorzyn nosi nazwę Sundarban, co po bengalsku oznacza „piękny las”.

Mimo że namorzyny odgrywają bardzo ważną rolę na całym świecie, z roku na rok ich powierzchnia się zmniejsza. Są one stopniowo degradowane tereny porośnięte przez lasy i zarośla namorzynowe zamieniane są na saliny (zakłady przemysłowe wytwarzające sól przez odparowanie wody morskiej), stawy hodowlane, dzielnice mieszkaniowe, drogi, obszary portowe, gospodarstwa rolne, w największym stopniu są niszczone wskutek rozwoju turystyki – zwłaszcza budowy hoteli, pól golfowych, plaż oraz wszelkiego rodzaju udogodnień dla turystów, ponadto borykają się z katastrofami ekologicznymi, zanieczyszczeniami chemicznymi, wyciekami ropy oraz nadmiarem zawiesin w wodzie.

Tekst: Beata Szymczycha