Jeżeli chcecie przeżyć arktyczną przygodę, ale nie wierzycie, że to możliwe, przeczytajcie relację z konkursu EDU-ARCTIC i z wyprawy na Wyspy Owcze. Piotr Malesa, nauczyciel geografii w Zespole Szkół Politechniki Łódzkiej oraz jego uczeń Jan Makowski spędzili w tym pięknym kraju 10 dni, a w swoim artykule opisują, jak zdobyć główną nagrodę i czego spodziewać się na wyprawie. Druga edycja Konkursu Arktycznego już otwarta. Na zgłoszenia czekamy do 19 stycznia. Sprawdźcie: https://edu-arctic.eu/program/competitions/1
Otwierając skrzynkę pocztową wśród wielu e-maili, które każdego dnia
wpływają do mnie, moją uwagę przyciągnął zwłaszcza jeden. Zatytułowany „Arktyka
i badania polarne w edukacji”, w którym Instytut Geofizyki Polskiej Akademii
Nauk z radością informuje, że ruszył portal projektu EDU-ARCTIC, do którego
mogą zgłaszać się szkoły ponadpodstawowe. Treść nadesłanej wiadomości brzmiała:
„Edu-Arctic to ogólnoeuropejski projekt edukacyjny, który ma zachęcić uczniów w wieku
13-19 lat do dalszego kształcenia w zakresie nauk matematyczno-przyrodniczych,
inżynierii, technologii, a w przyszłości - być może wyboru ścieżki zawodowej
związanej z karierą naukową. Chcemy, by badania polarne i obserwacje w Arktyce
stały się bardziej dostępne i zrozumiałe, a dzięki temu wzbogaciły i
uatrakcyjniły programy nauczania, zwłaszcza tzw. przedmiotów ścisłych”.
Projekt finansowany jest przez Unię Europejską w ramach
programu HORYZONT 2020 i jest całkowicie
bezpłatny dla wszystkich szkół. Program ten oferuje także Polarpedię –
encyklopedię pojęć związanych z Arktyką w wielu językach europejskich,
warsztaty dla nauczycieli w 3 miejscach w Europie, a także konkurs arktyczny z możliwością wyjazdu do Arktyki.
W pierwszej chwili pomyślałem, że to nierealne wyjechać gdzieś do
Arktyki, no ale ciekawość zwyciężyła i wysłałem do wszystkich uczniów
Publicznego Gimnazjum Politechniki Łódzkiej powyższą wiadomość na dzienniku
elektronicznym. Zgłosił się jeden uczeń z klasy 1AG – Janek Makowski. Nawiązałem
szerszą współpracę zarówno z uczniem jak i jego rodzicami. Rezultatem było
stworzenie projektu badawczego, którego treść dotyczyła odporności
immunologicznej ludzi żyjących w obszarach chłodniejszego klimatu, czyli np. w
Arktyce.
W pracy zatytułowanej “Immunity against infections in Arctic region compared to Central Europe region”, Janek postawił hipotezę badawczą “Ludzie z pewnych regionów przyzwyczaili się do pewnych temperatur. Kiedy temperatura spada w miesiącach zimowych, ludzie chorują częściej, ponieważ nie są przyzwyczajeni do niższych temperatur. Taka podatność na zakażenia wynika prawdopodobnie z upośledzenia układu immunologicznego. Hipoteza, że osoby podróżujące do regionów mają obniżoną produkcję białek obronnych zostaną zweryfikowane.”
Metoda badawcza wg Janka wskazywała, że: „Przed wyjazdem do Arktyki będę składać kwestionariusze na stronach internetowych w różnych krajach (w regionach arktycznych - kwestionariusze i regiony arktyczne). Będziemy mogli sprawdzać, jak wiele osób z każdego regionu geograficznego było chorych każdego roku. Na podstawie tych kwestionariuszy będziemy mogli sprawdzić, ile osób w każdym kraju choruje na infekcje dróg oddechowych. Stworzyłem polską wersję kwestionariusza i wysłałem ją. Trzystu siedemdziesięciu ośmiu osób wypełniło kwestionariusz i odesłało je. Średni wiek respondentów 17,9 lat, a średnia liczba przeziębienia było 2,67 i 3,26 razy w ciągu ostatniego roku mieli ból gardła Wynik tego badania pokazuje, że Facebook może służyć jako narzędzie do zadawania ludziom pytań (Kanada, USA-Alaska i Rosja).
Wyniki tego badania przedstawiono w
tabeli. Aby sprawdzić, czy ludzie w regionie Arktyki produkują mniej
katelicydyn (LL-37) będę zbierać wymazy od ludzi z nosa i / doustnie z jamy ustnej i analizując
stężenie białek w trzech punktach czasowych - przed wyjazdem do obszaru
arktycznego, tuż po-przybyciu, i po tygodniu spędzonym w regionie arktycznym.
Te wymazy zostaną porównane z wymazami od osób zamieszkujących region
arktyczny. Próby zostaną przetransportowane do laboratorium, a następnie
sprawdzane metodą immunoenzymatyczną.
Janek przeszedł dwa pisemne etapy i został zakwalifikowany do ścisłej
dwunastki, którą drogą video – online bronił swego projektu w języku angielskim
przed międzynarodowym jury.
Po prawie dwóch tygodniach otrzymaliśmy wspaniałą wiadomość, iż pomysł
dostał się do finałowej szóstki a to oznaczało wyjazd na Islandię bądź Wyspy Owcze!!!! W konkursie brały udział 44
zespoły z 5 krajów Europy a zwycięskie drużyny pochodziły z Polski, Grecji i
Włoch. W kolejnej wiadomości poznaliśmy
cel wyprawy – WYSPY OWCZE!. Nie pozostało nam nic innego, jak zacząć
przygotowywać się do wyprawy w dniach 2-11 sierpnia 2017 roku. Przyszedł dzień
wylotu i spotkaliśmy się w Torshavn wraz z inną ekipą z Polski z Poznania oraz
z Karditsa z Grecji oraz pracownikami Farerskiego Instytutu Geologicznego JARÐFEINGI.
Przestawiono nam plan szczegółowy pobytu, a także po trosze wyprawy naukowe.
Do najważniejszych zadań należało:
- zmierzenie rzeki MYLNÁ oraz zbadanie temperatury
wody w niej płynącej oraz wykonanie wykresu zależności temperatury od wysokości
nad poziomem morza na wyspie STREYMOY
- wykonanie szkiców terenu związanych z budową geologiczną Wysp Owczych
- mierzenie głębokości i średnicy kotłów
eworsyjnych na górskim strumieniu
- przygotowanie techniczne do wykonania
panoramicznych zdjęć na wyspie SUÐUROY
- rozpoznawanie skał magmowych zwłaszcza bazaltów
W trakcie pobytu wzięliśmy udział w wielu terenowych wykładach naukowych pracowników instytutu geologicznego na temat:
- budowy geologicznej Wysp Owczych związanych z działalnością wulkaniczną
- dziejów geologicznych wysp
- energii geotermalnej
- energii wód płynących
- wykorzystania wody deszczowej do celów komunalnych w Torshavn i jej uzdatniania połączona ze zwiedzaniem miejsca, gdzie się ją filtruje, dzięki czemu można bezpiecznie pić ją prosto z kranu
- historii, kultury i gospodarki Wysp Owczych.
Mogliśmy także zwiedzić Muzeum Historii Naturalnej, w którym uczniowie zaprezentowali swoje projekty dyrektorom: muzeum oraz instytutu geologicznego a także specjalnie zaproszonym specjalistom z zakresu: medycyny, biologii, geografii, geologii a także hodowli owiec. Zwycięskie projekty pozostałych uczniów dotyczyły zachowania owiec oraz kwitnienia lodowców.
Organizatorzy nie zapomnieli przybliżyć nam farerską kuchnię, gdzie próbowaliśmy m.in. suszonego wieloryba, a także posłuchaliśmy muzyki, śpiewu oraz wzięliśmy udział w tańcu narodowym. Gościliśmy także w domu jednego z pracowników na pożegnalnej kolacji w Klaksvik na wyspie BORÐOY oraz wśród zwykłych mieszkańców na wyspie SKUVOY.
Zwiedziliśmy w czasie pobytu większość wysp należących do Wysp Owczych m.in. STREYMOY, ESTUROY, BORÐOY, SKUVOY, SANDOY, VAGAR, SUÐUROY, na które aby się dostać, płynęliśmy promem, lecieliśmy helikopterem, czy też pokonywaliśmy kręte, wąskie górskie drogi biegnące górskimi i podwodnymi tunelami.
Wyspy Owcze ukazały nam wiele zachwycających miejsc, jak:
- niezliczone strumienie i wodospady
- najwyższy szczyt Slættaratindur (882 m n.p.m.)
- największe jezioro Sørvagsvatn, które wodospadem wpada do Oceanu Atlantyckiego z wysokości 30 metrów
- wysokie na ponad 400 metrów klify opadające pionowymi ścianami do oceanu
- fiordy
- florę i faunę Wysp Owczych
- niezliczone stada owiec, które można spotkać dosłownie wszędzie
- urokliwe miasteczka i wioski
Wyspy Owcze potraktowały nas wyjątkowo łagodnie oferując prawie każdego dnia słoneczną i ciepłą pogodę, chociaż raz pokazały swe deszczowe i wietrzne oblicze.
Ciekawostką pozostaje fakt, że pozwolono Jankowi nazwać jedną z rzek, która znajdzie się na mapie a jej nazwa brzmi SOBIESKI. Czekamy na przesłanie mapy topograficznej z nazwą rzeki.
Podsumowaniem wyjazdu była ewaluacja video – online z Polską w języku angielskim, gdzie osobno uczniowie i nauczyciele odpowiadali na pytania zawarte w ankiecie.
Reasumując, mam nadzieję, że w przyszłym roku szkolnym zgłosi się więcej uczniów i kolejny raz przyjdzie zmierzyć się z Arktyką w innych jej przepięknych miejscach oraz być może odwiedzą nas z rewizytą pracownicy farerskiego instytutu geologicznego JARÐFEINGI.
Piotr Malesa
nauczyciel geografii
w Zespole Szkół Politechniki Łódzkiej
Bibliografia:
http://edu-arctic.eu/news/64-edu-arctic-competition-winners
Jan Makowski - Immunity against infections in Arctic region compared to Central Europe region (tłumaczenie z języka angielskiego)
Zdjęcia – materiały własne
Załączniki
Galeria zdjęć
