Pierwsze kroki ornitologa, cz. 4 - Artykuły naukowe

Kosy należą do drozdów

Kontynuując podróż po świecie ptaków wróblowych, nie można pominąć drozdów. Do tej dużej rodziny należą ptaki zamieszkujące wszystkie kontynenty, poza Antarktydą. Najbardziej rozpoznawalnym w Polsce przedstawicielem drozdów jest kos. Charakterystyczne upierzenie nie pozwala go pomylić z innymi ptakami w parku czy lesie. Samce kosów mają czarne pióra, a jedyne co kontrastuje z jego upierzeniem to żółta obwódka wokół oka oraz pomarańczowy dziób. Samice są tej samej wielkości, co samce, ale ich wygląd jest inny – pióra mają brunatne, brązowe, tylko dziób nie również brązowy (podobnie jak u samca – pomarańczowy), a wokół oczu nie mają jaskrawej. Samce kosów przepięknie śpiewają, każdy samiec ma swoją indywidualną piosenkę, a powszechne występowanie kosów pozwala każdemu na przyjemność słuchania jego koncertów.

Kolejny przedstawiciel drozdów – kwiczoł

Innym przedstawicielem rodziny drozdów jest kwiczoł. Biorąc pod uwagę jego sylwetkę, jest bardzo podobny do kosa, ale masywniejszy. Jego upierzenie jest na tyle różnorodne, że nie lada wyzwaniem jest zapamiętanie wszystkich jego cech, ale najważniejsze, to: szara głowa oraz tułów, przez grzbiet przebiega brązowy pas, który przechodzi na skrzydła, które są również brązowe. Pierś kwiczoła jest jasno-pomarańczowa, na szyi widoczne są drobne kreski przechodzące w kropki, brzuch ptaka jest biały. Kwiczoły można obserwować zimą w pobliżu drzew owocowych, jarzębin i jarząbów, gdzie żeruje na owocach. Dieta w czasie lata i wiosny opiera się głównie na bezkręgowcach, np. dżdżownicach, na które zarówno kwiczoły, jak i kosy polują w trawie.

Szpaki z daleka są podobne do kosów

Wśród ptaków średniej wielkości, jest gatunek, który przez niewprawne oko może zostać pomylony z kosem. Szpaki obserwowane z daleka mogą wydawać się całkowicie czarne, z bliska jednak można zauważyć, że ich połyskliwe pióra mienią się zielenią i granatem, obecne są również niewielkie jasne kropki na końcach piór. Jasny dziób jest żółto-niebieski, nie tak pomarańczowy jak u kosa. Szpaki nie mają również żółtej obwódki wokół oka. Jedno jest pewne, jeśli zobaczycie stadko czarnych ptaków buszujących po trawniku, lub na drzewach owocowych – z całą pewnością będą to szpaki. Przemieszczają się w dużych grupach, po kilkadziesiąt a nawet kilkaset sztuk. Wyjątkowe zjawisko stanowią szpaki, które u progu jesieni zbierają się kilkutysięczne stada. Wówczas mamy okazję obserwować chmury szpaków, poruszających się jak ławica ryb, zachowują się jak jedno ciało, ruchoma, ciemna chmura (taką chmurę można zobaczyć tutaj). Jak to się dzieje, że nie dochodzi do kolizji? Każdy ptak pilnuje się jednego sąsiada i dostosowuje swój lot do niego.

Do wróblowych należą też dzięciołowe

Mówiąc o ptakach średniej wielkości, należy koniecznie wspomnieć o dzięciołach. Nie należą do rzędu wróblowych, a do dzięciołowych. Wśród naszych rodzimych gatunków znajdują się: dzięcioł zielony, dzięcioł czarny, dzięcioł duży, średni, dzięciołek i dzięcioł trójpalczasty. Spośród tych, które można spotkać najczęściej, trzeba pamiętać o dzięciole zielonym, czarnym i dużym. Na szczęście każdy z nich jest na tyle charakterystyczny, że nie ma mowy o pomyleniu ich ze sobą. Przede wszystkim, dzięcioł zielony, jak sama nazwa wskazuje, jest zielony – może uchodzić za naszą europejską papugę pod względem upierzenia, zwłaszcza, jeśli dodamy do tego czerwone pióra na głowie, widoczne u obu płci. Dzięcioł czarny – tu też bez niespodzianek, ma czarne pióra, a jedyny kontrastujący akcent, to tak samo jak w przypadku dzięcioła zielonego, czerwona czapeczka. Dzięcioł duży to z kolei ten gatunek, który nazywany jest lekarzem drzew. Opukuje drzewa w poszukiwaniu bezkręgowców, które często są szkodnikami lasu. Dzięcioł duży jest biało-czarny: ma czarny grzbiet, białą pierś i brzuch, czarne skrzydła, biało nakrapiane. U obu płci jaskrawo czerwone są pióra na podogoniu, a samiec do tego posiada czerwony pas na potylicy.

Tekst: Liliana Keselinka-Nawrot

Źródło filmu w tekście (stado szpaków w locie): http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/93/Sturnus_vulgaris_-Rotterdam%2C_South_Holland%2C_Netherlands_-flock-8.ogv, dostęp: 29.05.14