Do zdefiniowania Questingu idealnie pasuje powiedzenie Konfucjusza: „Powiedz mi, a zapomnę, pokaż mi, a zapamiętam, pozwól mi zrobić, a zrozumiem”. Powiedzenie to jest kwintesencją współczesnej szkoły.

Od nauczyciela oczekuje się obecnie tego, że oprócz przekazanej uczniom wiedzy, nauczy ich, jak z tej wiedzy korzystać. Tymczasem często bywa tak, że uczniowie nie widzą sensu nauki i nie chcą się uczyć. Questing może się stać doskonałą alternatywą i zachętą do nauki. Z pewnością jest niekonwencjonalnym narzędziem edukacyjnym, z pewnością nie tylko dla uczniów. Atrakcyjność tej formy sprzyja mimowolnemu uczeniu się i nabywaniu umiejętności. Ale czym jest Questing?

Czym jest Questing?

Questing zwany też turystyką z zagadkami to metoda zdobywania wiedzy i jednocześnie metoda pracy stosunkowo młoda. Zaledwie kilkanaście lat temu w Stanach Zjednoczonych pewien nauczyciel Steven Glazer wpadł na pomysł niebanalnego zwiedzania połączonego z nauką i dobrą zabawą. Słusznie spostrzegł, że każde miasto, wieś, okolica ma jakiś atut, coś co je wyróżnia. Może to być miejsce bitwy, ciekawego wydarzenia historycznego lub kulturalnego, a także legenda, cenny zabytek czy niespotykany element przyrodniczy. To COŚ sprawia, że dane miejsce jest jedyne w swoim rodzaju, a poznawanie go może się stać niezapomnianą przygodą.

Pierwsze Questy (czyli rodzaj zadania z fabułą) opracowywali uczniowie, skauci, wolontariusze i działacze stowarzyszeń historycznych. Sam Questing to rodzaj gry patrolowej. Uczestnik takiej gry otrzymuje mapę oraz dołączony do niej blankiet (Quest) z zagadkami w formie rymowanek. Poruszając się w terenie zgodnie z sugestiami zawartymi w Queście, rozwiązuje zagadki, a tym samym przybliża się do odnalezienia ukrytego skarbu. Skarbem tym są oczywiście uzyskane podczas świetnej zabawy z Questem wiedza i umiejętności, a potwierdzeniem jego zdobycia może być np. pieczątka lub certyfikat.

Jak zrobić przygotować Quest? Wskazówki praktyczne

Przygotowanie Questu może być formą projektu, tak więc przy jego opracowywaniu należy trzymać się zasad realizowania projektu. Projekt edukacyjny w gimnazjum jest realizowany przez zespół uczniów pod kierunkiem nauczyciela i obejmuje:

• wybranie tematu,
• określenie celów i zaplanowanie etapów jego realizacji,
• wykonanie zaplanowanych działań,
• publiczna prezentację rezultatów projektu.

Stosując się do ogólnych zasad pracy metodą projektu, opracowanie Questu powinno mieć następujący przebieg:

1. Wybór zagadnienia

W czasie spotkania organizacyjnego, które może mieć miejsce w czasie lekcji, w obecności całej klasy nauczyciel proponuje ogólną tematykę projektu. Mówi, że projekt może mieć formę Questu po ciekawym miejscu w okolicy.

2. Przedstawienie kilku folderów, arkuszy Questu

Nauczyciel wyjaśnia uczniom, czym jest Quest. Przedstawia krótko historię powstania Questingu i prezentuje zalety takiego rodzaju zwiedzania połączonego z zabawą. Pokazuje też kilka przykładowych Questów (można je bez problemu znaleźć w internecie).

3. Dyskusja na temat możliwości opracowania Questu w danej okolicy lub danym miejscu i wstępny wybór tematu Questu

Uczniowie wspólnie z nauczycielem rozmawiają na temat tego, czy w danej okolicy są jakieś ciekawe miejsca (zabytki, obiekty przyrodnicze, punkty ze szczególnie pięknym krajobrazem itp.), o których warto opowiedzieć. Uczniowie starają się wyłonić  temat przewodni i na jego podstawie nakreślić temat Questu.

4. Zebranie grupy realizującej projekt

Spośród wszystkich uczniów w klasie wyłoniona zostaje grupa, którą forma realizacji projektu i temat szczególnie zaciekawiły. Sposób selekcji grupy może być dowolny. Najlepiej, by w jej skład weszli uczniowie, którzy z własnej woli chcą realizować omawiany projekt i wykazali największe zainteresowanie tematem, ponieważ jest to w pewnym stopniu gwarancją sukcesu. Uczniowie ci, odpowiednio zmotywowani z zaangażowaniem będą wykonywali przydzielone im zadania. W dalszej części prac uczestniczyć będzie już tylko ta sformowana grupa.

5. Przedstawienie instrukcji wykonania Questu, ustalenie czasu jego wykonania, standardu efektu końcowego oraz kryteriów oceny

W czasie kolejnego spotkania z grupą uczestnicy projektu wspólnie ustalają zasady, którymi będą się kierowali przy jego realizacji. Ustalony zostaje termin wykonania pracy, który z zasady nie powinien być dłuższy niż sześć tygodni. Uczestnicy omawiają także, jak powinien wyglądać efekt końcowy ich pracy, czyli arkusz Questu. Ustalić należy np. czy arkusz będzie kolorowy, czy czarno-biały, czy będzie zawierał rysunki lub zdjęcia, a jeśli tak, to kto je wykona, czy wydrukowany będzie na zwykłej drukarce, czy też jest możliwość profesjonalnego druku w drukarni. Określone zostają też kryteria oceny pracy, zarówno na poszczególnych etapach realizacji, jak i samego efektu końcowego.

Nauczyciel i uczniowie wspólnie ustalają sposób wykonania Questu. Prace należy rozpocząć od ostatecznego zaakceptowania tematu przewodniego i zaplanowania trasy Questu. Temat przewodni powinien być tak nakreślony, aby po rozwiązaniu Questu wyjaśniła się jakaś zagadka z nim związana.

6. Opracowanie szczegółowego harmonogramu działań. Przygotowanie i podpisanie kontraktu edukacyjnego

Uczniowie pod kierunkiem nauczyciela ustalają szczegółowy harmonogram działań. Cała grupa może podzielić się na mniejsze grupki, z których każda będzie musiała opracować określoną część trasy. W tym celu uczniowie będą musieli zebrać informacje, udać się na wskazane miejsce oraz ułożyć rymowany tekst na temat punktów, które zostały wybrane, a także na temat drogi łączącej te punkty ze sobą. Na wykonanie tej części zadania uczniowie otrzymują określony czas, np. dwa tygodnie. Harmonogram powinien zawierać informacje o tym, jakie działania mają być kolejno wykonanie, kto jest odpowiedzialny za ich wykonania (imiennie) oraz czas ich wykonania (dokładne daty). Przykładowy harmonogram przedstawia tabela.

Przed przystąpieniem do wykonania zadania należy ustalić sposób dokumentowania zebranych informacji. Uczniowie otrzymują zadanie zebrania wiadomości o miejscach i obiektach, które powinny się znaleźć w Queście. W tym celu będą musieli wyszukać informacje w dostępnej literaturze, obejrzeć mapy terenu, popytać o ewentualne legendy, dowiedzieć się od swoich dziadków o wydarzeniach z historii itp. Dobrze, aby odpowiedzi na zadania zawarte w Queście nie można było w łatwy sposób odszukać w internecie. Wszystkie zebrane wiadomości uczniowie powinni gromadzić w ustalony z nauczycielem sposób, np. w formie notatek, zdjęć, opisów, wywiadów zebranych do specjalnej teczki projektu. Tę część projektu uczniowie wykonują samodzielnie. Spotkanie powinno się kończyć podpisaniem kontraktu edukacyjnego, w którym uczniowie zobowiązują się do sumiennego wykonywania przydzielonych zadań i dotrzymania terminów.

7. Wykonanie zadań zgodnie z założonym harmonogramem; monitorowanie postępów uczniów przez nauczyciela, a w razie potrzeby konsultacje

Uczniowie rozchodzą się do domów i zajmują wykonaniem przydzielonych zadań. W czasie do kolejnego ustalonego spotkania mogą konsultować się z nauczycielem. Po upływie czasu przeznaczonego na zebranie informacji, zgodnie z terminami zawartymi w harmonogramie grupa realizująca projekt spotyka się i omawia rezultaty swojej pracy. Dobrze takie spotkanie zorganizować na trasie Questu, gdyż wtedy dopiero będzie możliwe sprawdzenie, czy trasa jest właściwie zaprojektowana. Przejście trasy umożliwi wykrycie ewentualnych błędów. Możliwe będzie też naniesienie poprawek, czy uzupełnienie treści. Po poprawieniu Questu konieczne jest jeszcze jedno jego kontrolne przejście.

8. Prezentacja efektów pracy

Po dopracowaniu szczegółów grupa wspólnie z nauczycielem ustala termin publicznej prezentacji projektu. Prezentacja powinna rozpoczynać się w miejscu startu Questingu, gdzie uczniowie przedstawiają cele projektu i zapoznają uczestników z zasadami gry. Następnie arkusze Questu zostają wręczone grupie osób przybyłych na prezentację. Grupa przechodzi trasę Questu, rozwiązując zawarte w Queście zadania. Na mecie uczestnicy „zgarniają” nagrodę, czyli otrzymują pieczątki lub certyfikaty rozwiązania Questu i dzielą się z uczniami swoimi wrażeniami.

9. Ocena efektów

Po publicznej prezentacji nauczyciel ocenia pracę uczniów, uwzględniając wcześniej ustalone kryteria.

Dlaczego warto?

Quest nigdy nie dotyczy tylko jednego przedmiotu. W jego konstruowaniu konieczne jest połączenie wiadomości i umiejętności z zakresu takich przedmiotów jak np. geografia, biologia i historia.

Do zalet Questingu należy to, że uczniowie:

• poznają fakty związane z geografią, biologią, historią i kulturą swojego regionu i uczą się łączyć je ze sobą;
• ćwiczą umiejętności, takie jak posługiwanie się mapą, czytanie ze zrozumieniem tekstu, świadoma obserwacja otaczającego świata, współpraca w grupie, dzięki różnorodnym zadaniom zawartym w Queście;
• zgłębiają mechanizmy rządzące otaczającym światem;
• poszukują swojej tożsamości, odkrywają samego siebie i swoją rolę w społeczeństwie;
• aktywnie i ciekawie spędzają czas, doskonale się przy tym bawiąc.

Metodę Questingu na zajęciach dydaktycznych można wykorzystać dwojako. Po pierwsze uczniowie mogą sami układać takie Questy (np. realizując projekt edukacyjny). Po drugie – z Questów skonstruowanych przez jednych uczniów mogą korzystać inni. Wszyscy przy tym doskonale się bawią, a co ważniejsze nabywają wiedzę, ćwiczą umiejętności i nawiązują właściwe relacje społeczne.

Nie tylko dla gimnazjalistów

Bardzo proste, krótkie Questy mogą dotyczyć jednego zagadnienia i odbywać się w pobliżu szkoły. Wystarczy, że będą one miały formę krótkich wierszy-zagadek, połączonych z wykonaniem jakiegoś prostego zadania. Questy może przygotowywać nauczyciel, choć na pewno znajdzie pomoc u uczniów starszych klas szkoły podstawowej. Praca metodą Questingu doskonale może się sprawdzić na lekcjach powtórzeniowych, zawierających treści związane z pracą z mapą i kierunkami świata, a także na wycieczkach i zielonych szkołach. W Questingu mogą brać udział nie tylko ludzie młodzi, ale całe rodziny. Sprzyja to umacnianiu więzi rodzinnych i rozwijaniu postaw prospołecznych. Questing ma więc także inny, głębszy wymiar. Podkreśla wartość wspólnoty. Co więcej, wzmacnia więzi pomiędzy poszczególnymi jej członkami poprzez wspólne zaangażowanie w tworzenie Questów. Jest więc międzypokoleniowy i uniwersalny. Pozwala na wzajemne spotkanie różnych osób, należących do tej samej lokalnej społeczności. Dzieci, młodzież biorące udział w tworzeniu Questów mają szansę poznać osoby posiadające wiedzę na temat regionu, jego historii, legend czy anegdot. Często najbliższą okolicę, którą znają od dzieciństwa, odkrywają na nowo, nie mogąc wyjść ze zdumienia, jak wiele skarbów kryją ich małe ojczyzny. Dzięki Questom odkrywają potencjał miejsca zamieszkania i zaczynają działać na rzecz rozwoju swojego lokalnego środowiska, szukając wyróżników służących promocji. A to z kolei wyrabia w młodych ludziach prawidłowe wzorce społeczne oparte na pogłębianiu poczucia tożsamości ze swoim miejscem zamieszkania.

Tekst: Agnieszka Kalwara, nauczycielka biologii, chemii i przyrody w Zespole Szkół w Wierzbnej

W projekcie EDUSCIENCE wycieczka edukacyjna do Obserwatorium Astrogeodynamicznego w Borowcu i Arboretum w Kórniku miała w programie zwiedzanie metodą Questu. Wiemy, że forma była dla uczniów zaskoczeniem, ale jednocześnie źródłem emocji i radości. W przesłanej do biura projektu EDUSCIENCE relacji uczniowie z LO im. C.K. Norwida w Wyszkowie tak pisali o zwiedzaniu arboretum za pomocą tej ciekawej metody:

„Następnym punktem programu było zwiedzanie kórnickiego Arboretum Polskiej Akademii Nauk. Forma zajęć była dla nas dość nietypowa – po podziale na kilkuosobowe grupy dostaliśmy do rozwiązania „Quest wielkopolski” – za pomocą mapy i zagadek, odnajdując konkretne miejsca i drzewa, mieliśmy za zadanie znaleźć skarb ukryty w Arboretum. Po wielu chwilach wahania i paniki, gubieniu drogi oraz wątpliwościach udało nam się go znaleźć – pieczątkę Arboretum Kórnickiego. Wiedza, którą zdobyliśmy podczas wyjazdu z pewnością przyda nam się w szkole oraz życiu codziennym, dała także początek temu, co najważniejsze – rozbudziła naszą ciekawość poznawania otaczającego nas świata.”

Na zdjęciu – uczennice z LO im. C.K. Norwida w Wyszkowie w czasie rozwiązywania „Questu wielkopolskiego” znajdującego się w programie wycieczki edukacyjnej EDUSCIENCE.