Ta wyjątkowa roślina przetrwa nie tylko długotrwałą suszę. Nie straszny jej nawet pożar.

Wśród roślin kryją się niezwykłe organizmy. Równie ciekawe i zaskakujące jak zwierzęta. Przykładem takiej rośliny jest Xerophyta retinervis z rodziny Velloziaceae. Nazywana jest potocznie „małpim ogonem”, „czarną lilią” lub po prostu „rośliną zmartwychwstania”. To ostatnie określenie jest wyjątkowo trafne.

Xerophyta retinervis występuje w miejscach, gdzie panują ekstremalnie niekorzystne warunki siedliskowe – głównie we wschodniej części Afryki Południowej ale także na Półwyspie Arabskim. W tej części świata okresy suszy nie należą do rzadkości a potrafią trwać nawet do 6 miesięcy. Również pożary są tam dość częstym zjawiskiem. Zarówno taka uciążliwa i długotrwała susza oraz ogień nie stanowią dla „małpiego ogona” przeszkody. Dzięki wyjątkowym zdolnością aklimatyzacji w okresach długotrwałej suszy roślina przechodzi w stan uśpienia ograniczając procesy życiowe do niezbędnego minimum. Dzięki okrywie powstającej z opadłych włóknistych liści jest w stanie przetrwać nawet pożary. Roślinę tę można wręcz nazwać botanicznym Feniksem, bo podobnie jak mityczny ptak odradza się z popiołów. Wystarczy niewielki opad deszczu i „czarna lilia” w ciągu 24-72 godzin powraca do pełni sił życiowych, wypuszczając nowe liście oraz kwiaty.

Xerophyta retinervis jest kserofitem, czyli rośliną sucholubną. Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów kseros – suche, suszone i phyton – rośliny. Liście Xerophyta retinervis są wąskie i jasnozielone. Kwiaty duże, obupłciowe w kolorze blado-fioletowym. To właśnie ze względu na ich kształt przez miejscową ludność roślina nazywana jest „czarną lilią”. Łodyga jest długa, zdrewniała, włóknista, rozgałęziona. W bardzo dobrych warunkach może dorastać do 1,5 metra wysokości. Przez tubylców bywa wykorzystywana jako szczotka do szorowania podłóg.

Hodowców ucieszy zapewne fakt, że roślinę tę można z powodzeniem uprawiać w domowych warunkach. Jej nasiona należy wysiać na powierzchnię pojemników wypełnionych podłożem do kaktusów i lekko je przygnieść (nie przysypywać). Pojemniki następnie należy przykryć przezroczystą folią i umieścić w lekko ocienionym i ciepłym miejscu (temperatura kiełkowania to 23°C). Po wysiewie należy utrzymywać dość wysoką wilgotność podłoża (podobnie jak ma to miejsce w naturalnych warunkach występowania rośliny), dostarczając wodę w postaci zraszania. Kiedy pojawią się pierwsze siewki (tj. po około 3 miesiącach) należy dostarczać wodę jedynie w obręb systemu korzeniowego (wlewając wodę do spodka, na którym umieszczone są pojemniki). Młode rośliny można przesadzać nie wcześniej niż po 12 miesiącach od wykiełkowania. Xerophyta retinervis wymaga miejsc ciepłych i słonecznych. W tym samym podłożu może przebywać przez wiele, wiele lat bez uszczerbku dla jej zdrowia. Podlewać należy ją bardzo umiarkowanie. Co ciekawe, choć ten kserofit pochodzi z wyjątkowo ciepłych regionów świata, jest odporny na niskie temperatury – nawet do minus 12°C.

Tekst:

Dr inż. Ewa Zaraś Januszkiewicz

Literatura:

1.    Gledhill D., 2008. The names of plant. Cambridge ; New York: Cambridge University Press,

2.    http://apps.kew.org/wcsp/ z dnia 19.03.2013

3.    http://botany.si.edu/ing/ z dnia 19.03.2013

4.    http://www.mobot.org/MOBOT/research/APweb/ z dnia 19.03.2013

5.    Kubitzki K., 1998. Velloziaceae. W: Klaus Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons. Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag

Galeria zdjęć