„Kiedy się jaskółka zniża – deszcz się zbliża”? Czy będzie padać deszcz, jeśli jaskółki latają nisko?

Przyglądaliście się kiedyś jaskółkom? Te wędrowne ptaki z zimowisk w Afryce do Polski wracają mniej więcej w połowie kwietnia, odlatują we wrześniu. Mają krótki dziób, smukłą sylwetkę, biały brzuch i ubrane są w „ciemny frak”, mają też charakterystyczny rozwidlony kształt ogona i ostro zakończone skrzydła. Jaskółki oknówki i dymówki mieszkają bardzo blisko człowieka. Dymówki chętnie budują swoje gniazda pod stropami w zabudowaniach gospodarstw rolnych, oknówki natomiast upodobały sobie zewnętrzne ściany domów pod okapem dachów. Można je też spotkać w miastach, chociaż w terenie miejskim dominują jerzyki (które mimo podobieństwa do jaskółek, nie są z nimi spokrewnione). W Polsce występuje też trzeci gatunek jaskółki – jaskółka brzegówka, najmniejsza z polskich jaskółek gniazdująca w piaszczystych brzegach, w których drąży norki. Wszystkie jaskółki w Polsce są objęte ścisłą ochroną gatunkową.

Przez wieki człowiek podpatrywał, jak jaskółki żyją i jakie mają przyzwyczajenia. Rezultatem tych obserwacji jest znane powiedzenie „Kiedy się jaskółka zniża – deszcz się zbliża”. Czy to rzeczywiście prawda?

Jeśli przypatrzymy się życiu jaskółek – większość czasu spędzają w locie. Latają zwinnie i szybko. Po samym ich locie można rozpoznać, czy są to jaskółki dymówki czy oknówki. Dymówki osiągają przeważnie prędkość przelotową około 32 km/h, a maksymalnie na krótko – do 90 km/h! Latają wysoko i dość często przelatują tuż nad samą ziemią, potrafią w powietrzu robić nagłe zwroty i przekręcać się na boki. Natomiast oknówki w porównaniu do dymówek szybują rzadziej, częściej trzepocą skrzydłami, latają jeszcze szybciej i rzadko przelatują tuż nad samą ziemią. Jaskółki oczywiście nie latają dla samej przyjemności latania. Powodem spędzania większości czasu w locie jest sposób ich odżywiania. Podstawą diety są drobne owady łapane właśnie w czasie lotu.

A właśnie sposób latania owadów zależy od warunków atmosferycznych. W momencie, gdy robi się wilgotno i równocześnie spada ciśnienie atmosferyczne, owady latają niżej. Latające owady są na tyle małe, że człowiek nie zauważa ich z daleka. Widzą za to jaskółki, które obniżają lot, podążając w ślad za swym pożywieniem. Wzrost wilgotności i spadek ciśnienia atmosferycznego często wiąże się z deszczem. I wtedy rzeczywiście, gdy jaskółki zniżają swój lot, to „deszcz się zbliża”, choć tak w rzeczywistości to lot owadów jest tu bezpośrednim zwiastunem deszczu.

Zwróćcie uwagę na lot jaskółek podczas wakacyjnych wędrówek. Ciekawe, czy jeśli zobaczycie kiedyś jaskółki, które będą latać tuż nad ziemią, sprawdzi się przytoczone tu wcześniej przysłowie. Jeśli nie – nie martwcie się – „Jedna jaskółka wiosny nie czyni”...

Tekst: dr Magdalena Żmuda-Baranowska

Galeria zdjęć