Czas wakacji to czas przygód. Geologia, to również przygoda :)

Zaczęły się wakacje. Wiele osób będzie podróżowało po naszym kraju, wiele osób będzie penetrowało nieznane okolice swojego miejsca zamieszkania, a niektórzy być może z przyjaciółmi poszukiwało nowych wrażeń.
Część z Was będzie na pewno rozglądać się również za skarbami, które można znaleźć pod naszymi stopami.

Bezpieczne poszukiwania skarbów

Jeśli będziecie przemierzać góry, lasy, doliny, wąwozy i wiele różnych krajobrazowych rozmaitości pamiętajcie o kilku ważnych zasadach. Pierwszą i najważniejszą z nich jest bezpieczeństwo!
Jeśli namówicie rodziców albo znajomych do wspólnych poszukiwań minerałów, skamieniałości, czy arcyciekawych skał, pamiętajcie, aby w pierwszej kolejności zadbać o swoje bezpieczeństwo, aby pasja nie stała się niebezpieczna. Ruszając w teren, zawsze należy mieć ze sobą odpowiednie obuwie, adekwatne do terenu, w który ruszacie. Jeśli na przykład wybieracie się do kamieniołomu, to musicie mieć ze sobą twarde, mocne i wytrzymałe obuwie, któremu niestraszne będą potknięcia o skały, czy spadające na nie okryuchy. Świetnie byłoby, gdyby każdy miał kask, o czym zazwyczaj się zapomina, a co chroni nas przed niejednym guzem, jeśli podejdziemy zbyt blisko niezabezpieczonej ściany albo jeśli odłamek skały poleci w naszą stronę.
Będąc w kamieniołomie, należy zawsze trzymać się z dala od ścian i minimalizować czas znajdowania się w ich pobliżu. Ściany nieczynnych kamieniołomów są niszczone przez wodę i wiatr, a także temperaturę, więc nigdy nie wiadomo, gdzie może się odłamać jakiś jej fragment i trafić niefartownie blisko nas.
Nigdy nie chodźcie sami, miejcie ze sobą zawsze osobę, która będzie Wam towarzyszyć i pomagać, dobrze, żeby była to osoba pełnoletnia, jeśli sami nie macie ukończonych 18. lat.

Wyjątkowo w kamieniołomie zawsze najpierw patrzymy, co jest nad nami i oceniamy bezpieczeństwo, a dopiero później patrzymy pod nogi i poszukujemy tego, co nas interesuje.

Inne zasady są ogólnie znane i dużo o nich mówić nie trzeba, bo każdy z nas powinien o nich zawsze pamiętać:
- zawsze mówimy komuś bliskiemu, dokąd idziemy i kiedy spodziewamy się wrócić,
- zabieramy ze sobą odpowiedni prowiant, wodę i wszystko, co będzie nam potrzebne w terenie,
- zawsze zabierajcie ze sobą naładowany telefon komórkowy,
- nigdy nie chodźcie w pojedynkę,
- nie narażajcie siebie na niepotrzebne ryzyko.

Pamiętajcie, że poszukiwania okazów to niezwykle ciekawa i pasjonująca sprawa, ale przed swoją pasją myślcie o swoim bezpieczeństwie i zdrowiu!
Przyjemnych poszukiwań!

A czy w Polsce można znaleźć skamieniałość?

Nasz kraj jest bardzo zróżnicowany, jeśli chodzi o krajobraz i regiony występowania okazów geologicznych. Jeśli chcemy znaleźć duże bogactwo minerałów, proponuję udać się  w Sudety, jeśli chcemy znaleźć substancje mineralne, np. ropę naftową to wybierzemy przedgórze Bieszczadów, a z kolei jeśli chcemy szukać skamieniałości, to wybierzemy np. Góry Świętokrzyskie  Jurę Krakowsko-Wieluńską albo na Roztocze. Oczywiście są to tylko przykłady miejsc.

Wszystko zależy od tego na co się nastawimy. Świetnym źródłem informacji są fora amatorów geologii, na których zainteresowani wymieniają się uwagami dotyczącymi tego gdzie, co i jak można znaleźć. Dużą pomocą są też przewodniki geologiczne po różnych regionach Polski, których należy szukać w bibliotekach, ponieważ część z nich zostało wydanych wiele lat temu. Pojawiają się oczywiście nowe pozycje, ale jest ich na pewno mniej niż kiedyś.

Przykładowo polecam kilka miejsc, w które można wybrać się z rodzicami albo z przyjaciółmi na wycieczkę. Pomijam miejsca, gdzie utworzono już parki geologiczne albo tak zwane dinoparki, bo są one ogólnie znane i każdy przy małym wysiłku, może co nieco informacji o nich odnaleźć.

• Wąwóz Prągowiec koło Łagowa

Jednym z takich mniej znanych miejsc jest Wąwóz Prągowiec koło Łagowa w Górach Świętokrzyskich. Znajduje się on 2 km na północ od miejscowości Bardo. W tym wąwozie możemy znaleźć jedne z najstarszych skamieniałości, takich jak trylobity, czy graptolity wieku sylurskiego (mają około 400 milionów lat).

• Kazimierz nad Wisłą

Ciekawym regionem do poszukiwań skamieniałości są okolice Kazimierza nad Wisłą, gdzie w białych wapieniach kredowych można napotkać niezwykłe bogactwo fauny pochodzącej z ostatniego okresu panowania dinozaurów (kreda). I tak w starych, nieczynnych wyrobiskach łomów i kamieniołomów można znaleźć amonity, belemnity, ślimaki, małże i wiele innych skamieniałości często pięknie zachowanych. Podobne utwory znajdują się w okolicach Miechowa, niedaleko Krakowa, ale tam z kolei znajdziemy przede wszystkim duże ilości świetnie zachowanych jeżowców.

• Owadów koło Opoczna

Odkrytym niedawno stanowiskiem jest wieś Owadów niedaleko Opoczna, gdzie w jednym z kamieniołomów znaleziono niezwykle bogate w skamieniałości pokłady skał jurajskich. W sierpniu ruszają tam badania naukowe.

Czy są to jedyne miejsca, gdzie można coś znaleźć?

Oczywiście, że nie! Prawda jest taka, że okazów można szukać wszędzie, gdzie pojawiają się skały osadowe, takie jak łupki mułowcowe, margle, wapienie. W tych skałach mamy największe szanse na znalezienie czegoś, co nas interesuje.

Skamieniałości można znaleźć nawet nad Morzem Bałtyckim, w szarych, obtoczonych skałach wapiennych, które zostały wyrwane ze starszego, jurajskiego najczęściej podłoża. W takich otoczakach możemy natknąć się najczęściej na skamieniałości małży i ramienionogów.

Przed nami wiele tygodni wakacji, więc jest dużo czasu aby zorganizować jakąś wyprawę poszukiwawczą, a przedstawione regiony na pewno pozwolą zaspokoić głód zdobywcy ;)

Tekst: Piotr Olejniczak

Zdjęcie: Nieczynny kamieniołom, Zachełmie. Fot. P. Olejniczak