Kamizelka ratunkowa z drzewa - Artykuły naukowe

Podstawowym elementem wyposażenia każdej łodzi, kajaka, roweru wodnego i każdej innej jednostki pływającej powinna być kamizelka ratunkowa, potocznie zwana kapokiem. Bez założenia jej nie wolno wypłynąć na jezioro, rzekę czy morze. A czym właściwie jest to odzienie, często ratujące życie?

Kapok to w istocie nazwa specyficznych włókien roślinnych. Charakteryzują się one tym, że mają postać puchu. Jest to najczęściej tzw. puch kielichowy (łac. pappus). Ów puch to włoski, łuseczki, szczecinki lub rąbek powstający z przekształconego kielicha kwiatu u niektórych roślin. Puch kielichowy najczęściej służy do rozsiewania owoców, ponieważ tworząc tzw. aparat lotny, ułatwiający ich długie utrzymywanie się w powietrzu i roznoszenie nieraz na znaczne odległości. Puchem kielichowym jest doskonale wszystkim znany parasolowaty twór towarzyszący owocom mniszka lekarskiego (potocznie nazywanego mleczem) czy topoli.

Długość takich włókien dochodzi tylko do 35 mm. Włókna kapokowe pozyskiwane są z kilku gatunków drzew, należących przede wszystkim do rodziny wełniakowatych (Bombacaceae). Głównie jest to puchowiec pięciopręcikowy (Ceiba pentandra) – narodowe drzewo Gwatemali i Portoryko – nazywany właśnie drzewem kapokowym. Puchowiec, który jest najpotężniejszym drzewem lasów tropikalnych (dorasta do 60-70 metrów wysokości przy ponad 2 metrowej średnicy pnia), uprawia się także w Indonezji.

Innym drzewem, którego włókna wykorzystuje się do wypełniania kamizelek ratunkowych jest wełniak azjatycki (Bombax malabarica), rosnący przede wszystkim w Azji (Indie, Indonezja, Chiny), ale również w Południowej i Środkowej Ameryce oraz Afryce. Włókien kapokowych dostarczają także mleczary (Calotropis), należące do rodziny toinowatych (Apocynaceae).

Kapok ze względu na swoją lekkość i nieprzemakalność (utrzymuje w wodzie ciężar trzydziestokrotnie przekraczający jego ciężar własny), jest idealnym surowcem do wykorzystania w kamizelkach ratunkowych, ale stosuje się go także do produkcji gazy higroskopijnej, materiałów izolacyjnych i w tapicerstwie. Wypełnia się nim poduszki i materace. Jednakże znaczenie gospodarcze kapoka zmalało po wprowadzeniu gumy piankowej oraz tworzyw i włókien sztucznych.

tekst

dr inż. Ewa Zaraś-Januszkiewicz

Literatura:

Rutkowski L., 2006: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa
Tołpa S., Radomski J., 1971: Botanika. Podręcznik dla Techników Rolniczych. PWRiL, Warszawa
http://tropicjungle.blox.pl/2010/05/Ceiba-pentandra-Puchowiec-piecioprecikowy.html dostęp 7.05.2013
http://www.szyszki.com.pl/kuba/kuba.php dostęp 7.05.2013