Naukowa przygoda w kajaku – „Mare nostrum” - Artykuły naukowe

Po 14 miesiącach wędrówki kajakiem z Gibraltaru (wypłynięcie nastąpiło w lipcu 2013 roku) wzdłuż północnych wybrzeży Morza Śródziemnego i przepłynięciu prawie 10 000 km 9 września bieżącego roku dwaj młodzi oceanografowie francuscy zakończyli swoją naukową przygodę w Istambule. Wyprawa stanowiła zasadniczą część projektu „Mare Nostrum”, którego celem było zwrócenie uwagi społeczeństw basenu Morza Śródziemnego na zagrożenia środowiska naturalnego. „Mare nostrum” to określenie Morza Śródziemnego używane w starożytnym Rzymie, oznaczające dosłownie „nasze morze”.

W wyprawie, oprócz podróżników w kajaku, brała udział jeszcze trójka uczestników, która wspierała płynących z lądu – prowadziła szeroką akcję informacyjną wśród organizacji pozarządowych, zajmujących się ochroną środowiska w krajach leżących na trasie podróży, organizowała spotkania, odbierała i wstępnie opracowywała wyniki pomiarów.

Wyprawa miała bardzo bogaty program naukowy, edukacyjny i kulturalny. Obserwacje naukowe dotyczyły występowania w strefie brzegowej toksycznych glonów z rodzaju Ostreopsis i związanych z ich nagromadzeniem nowych zagrożeń. Naturalnym środowiskiem Ostreopsis ovata – tak brzmi pełna nazwa gatunkowa tej mikroskopijnej algi – są wody tropikalne, ale od lat kolonizuje ona Morze Śródziemne, wypierając rodzime gatunki roślin, zubaża jakość wody, powodując wymieranie kolonii małży i jeżowców. Jej masowe zakwity są groźne także dla ludzi, mogą spowodować podrażnienia skóry, a aerozole unoszące się nad wodą pełną alg – zaburzenia oddechowe.

Badania naukowców skupiały się także na wpływie rosnącego poziomu hałasu na ekosystem morza. Hałas jest wywoływany prowadzeniem w strefie brzegowej różnego rodzaju prac budowlanych, a przede wszystkim zwiększającym się lawinowo ruchem motorowych obiektów pływających – od bardzo hałaśliwych szybkich łodzi po wielkie statki – w szczególny sposób wpływający na porozumiewające się dźwiękami ssaki morskie, m.in. wieloryby i delfiny. Rosnący poziom hałasu jest uznany za swoiste zanieczyszczenie środowiska. Z użyciem specjalnych hydrofonów badacze nagrywali dźwięki, rozchodzące się w wodzie, na podstawie porównywania nagrań oceniali liczebność populacji ssaków morskich i dokumentowali rejony ich licznego występowania. Wskazywali, że takie miejsca należy objąć ochroną, tworząc parki morskie.

W czasie pobytów na lądzie (noclegi, przeczekiwanie okresów złej pogody, ale również programowo) uczestnicy ekspedycji odwiedzali szkoły we wszystkich państwach, leżących na szlaku ich wędrówki (Gibraltar – terytorium zależne należące do Wielkiej Brytanii, Hiszpania, Francja, Włochy, Słowenia, Chorwacja, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Albania, Grecja i Turcja). W czasie spotkań opowiadali o swojej podróży, poświęcając wiele uwagi problemom ochrony środowiska. Jednym z ważnych tematów była rola rekinów w ekosystemie morskim. W odwiedzanych szkołach organizowali konkursy na prace, dotyczące środowiska morskiego i lokalnych zjawisk kulturowych. Prace przekazywali następnym szkołom na trasie wędrówki, poszerzając ich znajomość problemów regionu i ułatwiając kontakty. Spotkania pozwalały młodzieży nie tylko poznać szczegółowiej problemy basenu Morza Śródziemnego, ale zachęcały również do tworzenia własnych projektów i rozbudzały życiowe pasje.

Przenosząc się z miejsca na miejsce, w mozaice kultur, jaką tworzą mieszkańcy wybrzeży Morza Śródziemnego, uczestnicy wyprawy starali się lepiej zrozumieć tę różnorodność kulturową i przedstawić ją w przygotowywanych programach multimedialnych.

Tekst: dr Jerzy Giżejewski

Źródła:

MarineLink.com Maritime Reporter and News Magazine online

https://www.facebook.com/MareNostrumProject fr.ulule.com/mare-nostrum

http://www.marenostrum-project.com/