Stan środowiska naturalnego, a zwłaszcza zanieczyszczeń powietrza można monitorować za pomocą bioindykatorów, czyli naturalnych czujników. Wśród nich najważniejszymi są zwykłe porosty.
Bioindykatory, zwane inaczej biowskaźnikami, wskaźnikami biologicznymi czy organizmami wskaźnikowymi to gatunki roślin i zwierząt wykazujące zróżnicowaną wrażliwość i charakterystyczną reakcję na działanie czynników środowiska. Odznaczają się one zwykle wąskim zakresem tolerancji, czyli zdolnością organizmu do przystosowania się do zmiany danego czynnika ekologicznego, takiego jak np.: temperatura, światło, wilgotność, zasolenie itp.
Ocena elementów środowiska przy pomocy biotestów opartych na bioindykatorach, nazywa się biomonitoringiem, a jego stosowanie wymaga ogromnej wiedzy na temat znajomości wymagań życiowych grzybów, roślin i zwierząt oraz ich tolerancji na różne wartości czynników środowiska.
Do biomonitoringu wykorzystuje się bardzo wiele gatunków roślin i zwierząt, ale do powszechnie znanych zalicza się porosty, czyli organizmy „2 w 1”, powstałe w wyniku współdziałania grzyba i glonu. Miejsce, w którym rosną porosty musi odznaczać się więc wyjątkowo czystym powietrzem, z kolei obszary, na których nie występują porosty, określa się jako powietrzną pustynię ekologiczną, a takie, na którym nie występują nawet porosty listkowate, krzaczkowate czy nadrzewne – bezwzględną pustynią bez porostową.
Autor: Jan Kalabiński