W wyniku wielkiego smogu londyńskiego, który utrzymywał się w tym mieście zaledwie przed 5 grudniowych dni 1952 roku, zmarło w sumie 12 tysięcy ludzi. W czym tkwi zabójczy sekret tego zjawiska?

Smog to określenie powstałe z połączenia dwóch angielskich słów: smoke – dym oraz fog – mgła. Jest nienaturalnym zjawiskiem atmosferycznym stanowiącym połączenie pyłu i mgły. Wyróżnia się kilka rodzajów smogu, ale do najpopularniejszych zaliczamy smog typu Los Angeles (fotochemiczny) i właśnie smog londyński.

Smog typu Los Angeles występuje głównie w miesiącach letnich w strefach subtropikalnych. W jego skład wchodzą: tlenki azotu, tlenki węgla i węglowodory. Związki te w obecności światła ulegają reakcjom fotochemicznym, w wyniku których powstają m.in: ozon, PAN (azotan nadtlenoacetylu) i aldehydy. Powietrze przybiera brązowawe zabarwienie. Do powstania tego rodzaju smogu potrzebne jest silne nasłonecznienie.

Smog londyński występuje najczęściej zimą w umiarkowanej strefie klimatycznej. Jego głównymi składnikami są: tlenki siarki, tlenki azotu i tlenki węgla. Większość tych szkodliwych związków chemicznych pochodzi z kominów domów, w których mieszkańcy spalają węgiel, a często również gumę, plastik oraz inne śmieci. W sprzyjających warunkach, takich jak: bardzo duża wilgotność i brak wiatru, „zahaczone” o mgłę cząsteczki zanieczyszczeń mogą wisieć w powietrzu przez kilka godzin lub nawet dni. Mówi się wówczas o występowaniu smogu.

W wyniku tak licznych ofiar wielkiego smogu londyńskiego cztery lata później uchwalono w Wielkiej Brytanii Akt o Czystym Powietrzu, który wprowadzał zakaz spalania śmieci we własnych piecach i jednocześnie gwarantował duże dofinansowania przy modernizacji pieców i zastępowaniu starych węglowych mniej zanieczyszczającymi powietrze piecami gazowymi lub koksowymi. Centralne ogrzewanie było w owych czasach rzadkością.

Smog jest ogromnym problemem we współczesnym świecie. Nie tylko przyczynia się do powstawania kwaśnych deszczy, który niszczą zabytki. Wywołuje on przede wszystkim negatywne skutki zdrowotne. Może spowodować zaburzenia oddychania, wystąpienie astmy czy też chorób układu krążenia, łącznie z nowotworami. W Pekinie dopuszczalne stężenie pyłów nad miastem zostało przekroczone już 50-krotnie. W Teheranie z powodu smogu zamykana jest czasem część miasta. Występowanie smogu (typu londyńskiego) jest również problemem w Polsce – normy zapylenia powietrza w Katowicach i w Krakowie przekroczone są kilkukrotnie.

Magdalena Kołodziejska

Zdjęcia zostały wykonane przez Autorkę latem, w okolicach Neapolu we Włoszech.

Galeria zdjęć