Rozdział III – wiedza
Jako że udało się co nieco nakreślić sylwetkę geologa i czym się właściwie zajmuje możemy teraz zbliżyć się nieco do tajemnej wiedzy geologów. Jak to się dzieje, że z fragmentu skalnego można odczytać niekiedy bardzo barwną historię?
Żeby odczytać z kawałka skały jej historię trzeba zwrócić
uwagę na bardzo wiele szczegółów. Zasada jest taka, że zawsze okaz opisujemy,
badamy od ogółu do szczegółu.
Biorąc do ręki "kamień" oglądamy go z każdej strony. Patrzymy z
jakiej jest skały - czy to osadowej, czy może magmowej, albo metamorficznej.
Oczywiście, żeby to wiedzieć trzeba już coś niecoś na ten temat poczytać, albo
być uważnym na lekcjach geografii :)
Mając w ręku skałę osadową
zwracamy uwagę na to, jakiego jest koloru - czy jest jasna, czy ciemna, czy
widać w niej jakieś ziarna, czy nie, albo czy widzimy w niej jakąkolwiek
skamieniałość.
To czy jest zbudowana z widocznych ziaren może nam powiedzieć z jakiego
środowiska pochodzi - czy z rzecznego (jak na przykład piaski, żwiry,
piaskowce, zlepieńce), czy z morskiego (piaski, wapienie, iły). Kształt tych
ziaren ma również znaczenie - obtoczone, owalne będą pochodziły z rzeki, a z
kolei obtoczone, ale dyskowate, spłaszczone - z morza.
Oczywiście to tylko drobne przykłady. Kolejnym ważnym aspektem jest to, czy
występują w danej skale skamieniałości, czyli szczątki, bądź też ślady
działalności życiowej organizmów.
Jeśli znajdziemy w danej skale jakąś skamieniałość - np. amonita, to wiemy, że
ta skała powstała w morzu, wieledziesiąt milionów lat temu.
Ze skałami magmowymi jest
nieco trudniej i żeby ich użyć do odczytania historii potrzebne już są
specjalistyczne narzędzia laboratoryjne, choć kilka informacji na pierwszy rzut
oka można uzyskać.
Jeśli znajdziemy skałę magmową, w której są widoczne kryształy minerałów, jak
na przykład w granicie, to wiemy, że miała ona dużo czasu na spokojne
krzepnięcie. Oznacza to, że zastygała powoli, głęboko pod ziemią i dzięki temu
minerały miały czas na to, żeby urosnąć.
Jeśli w skale magmowej nie widzimy gołym okiem minerałów, a widoczne są z kolei
pustki po gazach, to wiemy, że ta skała musiała zastygnąć bardzo szybko.
Każdy kawałek
"kamienia", który weźmiemy do ręki ma swoją historię, która często
jest niezwykle ciekawa. Aby ją odczytać trzeba uważnie się jej przyglądnąć i
przede wszystkim zastanowić się, dlaczego wygląda ona w taki, a nie w inny
sposób.
Powoli będę się starał otwierać przed Wami kolejne kartki tego niezwykłego
podręcznika historii zwracając uwagę na elementy i struktury skał, które mogą
nam opowiedzieć co się działo wiele milionów lat temu.
