Skąd wzięło się jajko w tradycji Wielkiej Nocy?

Okres Wielkiej Nocy przepełniony jest wieloma symbolami, które bardzo często wywodzą się z pogaństwa i zostały zaadaptowane przez chrześcijaństwo.

Tak właśnie było z jajkiem, które obecnie nieodzownie kojarzy nam się ze Świętami Wielkiej Nocy. Zwyczaj zdobienia jaj znany był już w starożytności. Do Europy sprowadzili go najprawdopodobniej Persowie. Mieszkańcy starożytnej Persji na wiosnę obdarowywali swych bliskich kolorowymi jajkami. Przed 5000 lat Chińczycy obdarowywali się kolorowymi jajkami wraz z nadejściem wiosny. Najstarsza polską pisanką, pochodzącą z X w. n.e., wykopano na Ostrówku w Opolu. Rysunki na jajkach były wtedy przede wszystkim znakami magicznymi, które miały chronić dom i obejście przed złymi duchami, urokami, czarami i chorobami. Wiara w magiczną moc pisanek była na tyle wielka, że w początkach chrześcijaństwa w Polsce, duchowni chcąc zlikwidować pogańskie zwyczaje, zakazali spożywania jajek w czasie Świąt Wielkanocnych. Zakaz ten utrzymał się prawie 200 lat.

Tradycja i zwyczaje były silniejsze widać od zakazu, a z czasem chrześcijaństwo przyjęło ten symbol i obecnie jajko oznacza nowe życie. Wykluwające się pisklę może czuć się bowiem pełnowartościowe i cieszyć się nowym życiem, dopiero gdy wydostanie się ze skorupki. Jajko jest symbolem życia w zamknięciu, bez Boga i dopiero wyjście na świat otwiera nowe możliwości, czyli w tym wypadku – życie według bożych przykazań.

W obchodach świątecznych jajko przybiera niezwykłe postaci – postaci udekorowane: kraszanki (jajka kolorowane w wywarze barwnym), pisanki (jajka udekorowane wzorem z wosku, a następnie zanurzane w barwniku), drapanki, oklejanki, ażurki i inne.

Obecnie bez trudu można kupić kolorowe farbki spożywcze, dawniej wykorzystywano barwniki naturalne, np.:

Brąz to barwa pojawiająca się na skorupkach za sprawą łupin cebuli. Łupiny gotuje się z octem i kiedy woda będzie bardzo brązowa, należy dodać jajka i ugotować na twardo. Kolor brązowy otrzymuje się również z łupin i korzenia orzecha oraz igliwia jodły. A bardzo ciemny brązowy – z dębu i olchy.
Żółty to kolor z liści brzozy i olchy, z kory młodej jabłoni, z drewna morwy, z suszonych kwiatów jaskrów polnych, z rumianków, łusek szyszek oraz igieł modrzewiowych.
Czerwony otrzymuje się z kory kruszyny i dębu, z olchowych szyszek, owoców czarnego bzu, z suszonych jagód. Czerwone pisanki mają podobno magiczną moc, są symbolem miłości i życia.
Niebieski uzyskuje się z owoców tarniny.
Złoty otrzymamy przez połączenie brązowego z żółtym.
Czarny kolor powstaje z wygotowanych olchowych szyszek.
Fiolet zaś z płatków ciemnej malwy, a także poprzez mieszanie koloru czerwonego i niebieskiego.
Zielony to kolor z niektórych traw, ziół, w tym głównie z pokrzywy, liścia barwnika z młodego żyta.